Thoát vị não là tình trạng mô não dịch chuyển khỏi vị trí bình thường trong hộp sọ thông qua các lỗ hở tự nhiên hoặc kẽ hở hình thành do tăng áp lực nội sọ gây ra.

ThS.BS.CKII Mai Hoàng Vũ,khoa Phẫu thuật Thần kinh,Trung tâm Khoa học Thần kinh,Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM,cho biết mô não dịch chuyển khỏi vị trí bình thường có thể bị tổn thương một phần hoặc toàn bộ. Triệu chứng phổ biến gồm đau đầu dữ dội,co giật,tăng huyết áp,rối loạn phản xạ,suy giảm ý thức,ngất xỉu,hôn mê,ngừng tuần hoàn và hô hấp,tử vong.

Dưới đây là một số dạng bệnh thoát vị não thường gặp nhưng nguy hiểm.

Thoát vị màng não

Một phần tổ chức não thoát khỏi xương sọ,tạo thành túi thoát vị bên ngoài hộp sọ. Dạng thoát vị não này thường do dị tật bẩm sinh,có thể điều trị sớm khi thai nhi còn trong bụng mẹ. Thai phụ nên khám thai định kỳ,kịp thời phát hiện dấu hiệu bất thường của thai nhi nếu có. Từ đó,bác sĩ có thể chẩn đoán và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Thoát vị dưới liềm

Tình trạng này xảy ra khi mô não dần dịch chuyển xuống bên dưới liềm não. Đây là một bộ phận của màng não,nằm trong khe liên bán cầu,tạo thành ranh giới tự nhiên giữa hai bán cầu đại não. Sau đó,tình trạng tăng áp lực nội sọ có thể tiếp tục đẩy lệch mô não sang hẳn một bên bán cầu não. Theo bác sĩ Vũ,đây là dạng thoát vị não phổ biến nhất.

Thoát vị thùy thái dương

Thùy thái dương có xu hướng di chuyển xuống bên dưới lều tiểu não do bị chèn ép. Lều tiểu não là bộ phận của màng cứng,tạo thành ranh giới tự nhiên giữa tiểu não (nằm dưới) và đại não (nằm trên).

Loại thoát vị này có thể chèn ép các cấu trúc quan trọng trong não như dây thần kinh sọ số ba,cuống não,động mạch não sau,thân não,vùng não lành xung quanh hoặc bên trong đồi thị. Đồi thị nằm sâu trong đại não,đóng vai trò như trạm trung chuyển các xung động thần kinh từ các sợi thần kinh chuyển đến,sau đó tiếp tục chuyển đến vỏ não.

Bác sĩ mổ loại bỏ khối u não choán chỗ gây thoát vị não. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh

Thoát vị trung tâm

Đây là tình trạng cả hai thùy thái dương thoát qua khe lều tiểu não,thường do biến chứng phù não lan tỏa hoặc sự xuất hiện của một khối choán chỗ.

Thoát vị hạnh nhân tiểu não

Nguyên nhân chủ yếu do các khối choán chỗ chèn ép,điển hình như huyết khối do chảy máu tiểu não tại khu vực dưới lều tiểu não. Hạnh nhân tiểu não bị chèn ép dẫn đến dịch chuyển qua lỗ chẩm lớn (nằm ở đáy hộp sọ kết nối tủy sống và não) xuống vùng dưới hộp sọ. Hạnh nhân tiểu não là phần thấp nhất của tiểu não,nằm trên lỗ lớn của xương chẩm,ôm sát hai bên phía sau hành tủy.

Thoát vị xuyên lều tiểu não

Có hai loại là thoát vị xuyên lều tiểu não giảm dần,xảy ra khi thùy thái dương có xu hướng di chuyển vào hố sọ sau. Thoát vị xuyên lều tiểu não tăng dần xảy ra khi thân não và tiểu não có di chuyển lên trên thông qua lều tiểu não.

Nguyên nhân chủ yếu gây thoát vị não là chấn thương sọ não hoặc các bệnh gây tăng áp lực nội sọ như u não,não úng thủy,phù não,đột quỵ xuất huyết não,dị tật nứt não,dị tật Chiari... Một số trường hợp ít gặp,thoát vị não là di chứng sau mổ não hoặc xạ trị ung thư não.

Để chẩn đoán chính xác tình trạng thoát vị não,dựa trên kết quả khám lâm sàng,bác sĩ Vũ cho biết thường chỉ định các xét nghiệm hình ảnh học như chụp X-quang,CT,chụp cộng hưởng từ (MRI),DTI (kỹ thuật chụp cộng hưởng từ để đánh giá các bó sợi thần kinh). Bác sĩ có thể xét nghiệm máu trong trường hợp người bệnh có dấu hiệu nghi ngờ rối loạn chảy máu hoặc áp xe não.

Tùy mỗi dạng thoát vị não,vị trí và mức độ chèn ép của khối choán chỗ,tuổi tác và cơ địa của mỗi người bệnh,bác sĩ có thể điều trị bệnh thoát vị não khác nhau như phẫu thuật loại bỏ khối choán chỗ,cắt bỏ một phần hộp sọ,dẫn lưu não,hút dịch não tủy,dùng thuốc nội khoa. Người bệnh thoát vị não được chẩn đoán và điều trị kịp thời,có tiên lượng khả quan,nếu chậm trễ rất nguy hiểm.

Bác sĩ Vũ khuyến cáo người có triệu chứng nghi ngờ thoát vị não như đau đầu dữ dội,rối loạn ý thức,co giật hoặc xảy ra va đập,chấn thương ở vùng đầu nên đi khám tại chuyên khoa thần kinh,tránh biến chứng nguy hiểm.

Trường Giang

Độc giả đặt câu hỏi về bệnh thần kinh tại đây để bác sĩ giải đáp